GALIZA FEDELLA III (E ainda segue sendo o seu irmanciño)

GALIZA FEDELLA III
Noutrora, neste mesmo tempo do que andábamos a falar, o señoritismo xa pasara dos agros ó mar, e as novas crases medias eran se cadra menos aturables que as de máis enriba. Non por nada alguén escribiu o refrán de “nin pidas a quen pideu, nin sirvas a quen sirveu”, así e todo, a sorna neste país alcanza a sua expresión máxima nas xentes máis cativeiras ou polo menos así os miran os que non se decatan de que eles, e só eles, perseguidos, marxinados, exprotados e sen máis estudos que os que o traballo a reo e a vida escrava lles daba, fixeron perdurar no tempo esta nosa lingoa, grazas a todos eles e sen máis imos co conto.

E AINDA SEGUE SENDO CAPITÁN
Esta é a historia de Xosé, mariñeiro de profesión, traballador e bó bebedor, perdidamente enamorado da sua muller. Estaba este Xosé enrolado no “ROSIÑA III”, un mariñeiroque xa fora ó peixe espada nas Illas Azores, no verán e ó atún en Sudamérica, e agora en Terranova o bacallau. Tiña bandeira de conveniencia, para evadir toda crase de impostos , debía ser dos poucos (ha,ha,ha) que había así. Era o barco máis desarroupado, máis remendado e máis inseguro que había no Atlántico, ainda así e todo, o Capitán xuraba que era un barco moi mariñeiro, malia os cartos que lle tiña que arrear o Armador ós das inspeccións do traballo para poderen sair con el.
Pois este era o noso case protanista, polo menos o antagonista da nosa historia, era Pesca nos barcos do bacallau, dos que ían ó Canadá ou a Noruega. Gorentaba este personaxe de cazar as pombiñas cunha escopeta, desas parecidas as do tiro, pero sen a mira desviada. Este señorito tiña a mala costume cando navegaba ate a praia onde pescaba, de por a calquer mariñeiro que el consideraba que non estaba facendo nada, a libertar paxariños, metidos nunha xaula, para probar a sua puntería. Mais cando non atinaba con eles enfadábase como un cativo de oito anos cando lle quitan o seu xoguete preferido e pagábaas co coitado que liberdara as pombas, encomendándolle as tarefas máis duras, inventando traballos inexistentes, manciñandoo como persoa e como traballador ate ponto de pedir a baixa na empresa ó rematar a marea, que si xa en por ela era longa dabondo, a ruindade deste bipedestante animaliño, facía que semellase interminable para o que o tiña que sufrir e mesmo para os seus compañeiros que non daban feito para axudarlle por moito que tentaban arroupalo entre todos. E isto pasaba tódalas mareas, porque si ben pescando non valía moito, como persoa non valía nada e como tirador menos, era pésimo a pesares de disparar cunha escopeta da que se fachendaba decindo que era a mellor e máis cara do mercado, que prácticamente dispara soa..mellor nos iría a todos se eso fose certo-pensou Xosé.
Pero houbo unha marea na que lle tocou a desagradable tarefa de darlle a falsa liberdade as inocentes pombiñas a un rapaciño de trece anos que alí embarcou, escapando da fame. Este era Xanciño, un rapaz moi bó, moi traballador, moi tímido que enseguidiña calou entre a ruda e nobre xente mariñeira, todos lle chamaban meu irmanciño, por que a todos mirando cara el lles recordaba ós seus comezos, cando eles tamén eran “Xanciños”.

O Pesca, namentras ían na ruta, chamou a Xanciño á ponte de goberno, e mandoulle ir buscar os paxaros para soltalos. Xanciño que xa oira as maneiras deste energúmeno, foi con medo en busca das aves. Xosé, atopouno ca xaula na man, chorando e tremendo co medo e preguntoulle:
- Onde vas ca xaula?
- Tocoume a min- dixo con bágoas nos ollos-, a ver si acerta este fillo de puta.
- Por iso non chores meu irmanciño, que hoxe vounas liberar eu contigo, dame eso a min e non te preocupes, que el terá máis poder, máis rango, máis cartos, pero nos somos dous a pensar, e lonxe de chorar, hoxe has de rir.
- Agradézocho Xosé, pero non quero que quedes mancado pola miña culpa.
- Que non te preocupes-dixo chiscándolle un ollo a Xanciño- que a soberbia desta xente é tan cega como a sua puntería.
E alá foron os dous para a proa a darlle a liberdade de conveniencia, ás pombiñas de conveniencia, co Pesca de conveniencia no barco de Bandeira con máis inconvintes que endexamáis cruzara os mares.
Dixo Xosé:
- Capitán, escomenzamos a liberalas- dixo Xosé.
- Sí, que xa estou preparado.
- Xanciño- dixo en voz baixa- ti vaimas pasando de maneira que non as vexa.
Xanciño colleu a a primeira pomba ainda mergullado no medo e nas bágoas e doulla a Xosé. Xosé retorceulle o pescozo e tirouna o ar para que o señorito disparase…oieuse o estalido e o silbido do disparo que non pasou nen sequera preto da pomba, pero que como xa estaba morta, caiu fulminada ó mar para regocixo do nefasto antagonista.
- Vedes que puntería teño, son ou non son o mellor do mundo disparando Xosé?.
- Si oh, xa non se fala doutra cousa neste mundiño da pesca que da sua puntería.
Xanciño, agachou a cabeza e tapando a boca ca man, rieuse silandeiramente por fora, mentres escachaba de risa por dentro.
- Veña, veña Xosé, votade outra.

A xogada era a mesma, e de cada vez que disparaba, alongábase máis nos seus comentarios, vanagloriándose do seu esprito de gran cazador, e canto máis falaba máis se ría Xanciño. Xosé sorrieulle e doulle un abrazo como o dun pai a un fillo, a pesares de non ter ningún por mor da enfermedade que a muller da súa vida, a sua princesiña como el acostumba chamarlle sufría.

Pasou moito tempo desde aquelo, xa Xanciño era un home feito e dereito, que mercara o seu propio barco e foi para unha taberna donde tiñan costume de reunirse os mariñeiros. A Xosé a vida non lle sorrira nada, morrera a sua princesiña, e por riba atopábase pedíndolle, que digo pedíndolle, supricándolle traballo o miserento do Capitán cazapombas que lle gritaba diante de todo o bar:
- Como che vou a dar traballo, se eres o peor mariñeiro de toda a pesca, ademáis xa estás moi vello.
Xanciño, foi cara el, había moito tempo que non o veía e correu para abrazalo:
- Meu pai, non lle fagas contas a este merdento, ti veste a traballar conmigo, faime falta alguén de confianza e que sepa de verdade o que é o mar.
O Capitán ofendido díxolle a Xan:
- Así, con esta crase de xente endexamáis che irá ben a empresa, faime caso que eu teño un título de Capitán, sabes por que o teño?.
Xan mirouno de arriba abaixo, chiscoulle un ollo a Xosé e botando unha gargallada díxolle:
- Sí home, si que o sei…pola puntería (ha,ha,ha,ha).
Agora o que reía era Xosé, que marchou co seu irmanciño a surcar de novo os mares, alén dos cazapombas.

Por desgraza quedan moitos cazapombas neste noso país, que achan en disparar onde atopan debilidade unha maneira de sentirse superiores, por sorte moitas veces erran eses disparos. Mágoa que este mundo non se encha de Xanciños, mais que se anden con ollo que cada día somos máis....

GALICIA FEDELLA II (E a primeira vez que vin...)

Mil demos non saberían expricar o porque desta nosa forma de ser, nen tan siquera da nosa maneira de non ser, decían nunha coñecida película: “cando crees que os estas fodendo, eles estanche fodendo a tí”, pode ser outra seira de redimir as nosas inquedanzas, os nosos anceios, ou simplemente ese sentido da supervivencia que nos dou o tempo da fame. Non trato con isto de xustificar todo o que se faga no nome da mesma, nin moito menos, agás cando os que pasan fame son os teus fillos, a túa xente, namentras ós que lle roubes non sexan os teus veciños que a moi duras penas logran cumprir esa necesidade básica. Nunha Galiza, envolta no tempo da postguerra, contábanos unha muller de máis de noventa anos que nos atendía nun bar a historia que deseguido vos vou relatar, que mentras nos ía narrando o que ela vivíu saían nas noticias que o goberno ía crear unha lei para que se aprazase a xubilación ate os setenta anos…parou un intre, mirou cara a televisión, fitou cara nos e dixo: “a ver como fagho eu aghora para cheghar a eles, ghopinhos” e votou a rir (ha, ha, ha)… demasiado galega ate para min.

E a primeira vez que vin…
E a primeira vez que vin un mercedes furado por unha escopeta de sal….
Era unha parella desas que veñen de fora, dos que dín: “que bonito es Galicia, lástima que su gente sea tan atrasada”, namentras ensuxan os nosos montes, as nosas praias, en fin, a nosa natureza con toda crase de basura que eran capaces de xenerar. Non ían tiralas a unha papelera, porque para iso xa estaban os atrasados do pobo, e só eles, no mes que viñan a pasar o vran a Sanxenxo, facían que comeramos quentes o resto do ano ou eso creían eles, e nos ensinaran o que era a vida de verdade, como se inventaran eles a Universidade de Santiago, ou o Windows, ou o tratamento para o cancro, senon todo o contrario, foron e siguen sendo o cancro de Galiza, non respetando a nosa natureza, encarecendo a vivenda e facéndose cas empresas e a enerxía que esta nosa nazón produce… mais iso non cabe neste conto, quizais nun posterior, cando o meu coñecemento poda rubirlle un chisquiño entre os tobillos e a rodilla, do libro que mellor exprica a realidade galega, do mellor dos galeguistas, da figura que mellor nos representa…por suposto falo de SEMPRE EN GALIZA de Daniel Afonso Rodríguez Castelao, namentras, só tratarei de facer chegar a vos a sabeduría da nosa xente. Pois estaba a nosa parella de veraneantes pola Galiza rural de Ardán (localidade de Pontevedra), cando de súpeto viron un home que estaba nunha leira apañando sacos de patacas e meténdoos nunha furgoneta:
- Cari, podríamos comprarle un par de sacos para nosotros, seguro que se los quitamos por dos duros a estos aldeanos.
- No me parece bien que nos aprovechemos de su ignorancia, pero…que caray, también ellos nos cobran bien los “cafeses” en Sangenjo.
O macho Alfa desta parella dirixiuse ó labrego e díxolle:
- Hola, mira, queríamos comprarte dos sacos de patatas ¿Cuánto valen?.
- Mire, valer valer, valen máis do que vostedes poden pagar, pero por 50 pesos cada un poden levalos.
Fitaron un cara o outro e en voz baixa para que o noso labrego non os escoitasen namentras tiñan a seguinte conversa:
- Ah, que barato es, pero estos gallegos son muy ignorantes, seguro que si le ofrecemos menos, nos lo deja a la mitad de precio.
- Fijo que sí, cari, déjame a mí, ya verás como lo engaño.
O home seguía enchendo a furgoneta cos sacos de patacas cando notou como se volvían a dirixir a el aquela parella de fora:
- Mira, señor, nos parece un poco caro, y además no tenemos más que setenta “pesos” como le llamais aquí, así que si los quieres, nos tienes que vender las patatas por ese precio.
O labrego mirou cara eles, asentou ca cabeza, colleu os cartos e díxolle:
- Ahí as tendes, collédeas.- Colleu os cartos, subeu a furgoneta e dispuxose a acendela para marchar.
- Mira, perdona, porque te vas tan aprisa, ¿no tienes tienes miedo a que en vez de coger dos sacos cojamos tres o más?.
- Mirade, collede os que queirades, eu teño que marchar.
- ¿Qué dijo cari?.
- Yo que sé, alguna tontería de estos ignorantes.
De súpeto escoitouse un berro dalguén que corría cara a eles cunha escopeta:
Me cagho na cona que vos pariu, ladróns do carallo, fillos de puta¡.- Era o dono da leira, que escomenzou a dispararlle con balas de sal, que non matan, pero firen os orgullos, curan as soberbias e malpoucan os vehículos.
E a primeira vez que vin un mercedes …

GALIZA FEDELLA I (E ANDA A SERVIR.- tricontoloxía)

Disque somos un pobo que non se sabe si subimos ou baixamos, se imos ou se vamos, quizais teñamos a sabedoría dos que unha vez foron perseguidos, humillados, explotados dentro e fora das nosas fronteiras, crebados lingüística-mente, polo que tratamos de non dar pistas de onde achar as nosas debilidades para non poñerllo doado os que trataron de facelo e que aínda seguen, agochados na máscara política e de igualdade, para tratar de reventar todo o traballo que de reo tiveron os nosos antepasados, para eles e sobre de todo no nome deles, vai dedicada esta nova tricontoloxía

I
E ANDA A SERVIR….
Carmela era una muller intelixente, desas que só a falla de escola fixeron que rematara os seus días servindo na casa do señorito. Iso si, o seu traballo tomábao en serio, como o mellor traballo do mundo, non en vano é tan importante neste mundo ter un bo avogado como un bo camareiro. Pois ela era a mellor serventa do mundo, escomenzou con tan só nove anos, e agora xa tiña setenta, e despois de pasar dúas xeracións de exprotadores na súa carne, con toda a dignidade que che da o traballo ben feito, recoñecido e recompensado pasou a servir á neta da primeira señorita, como se acostumaba a chamar naquel tempo, ou Doña Sinda, a pesares de basar o seu rango na vida na desviación proxeneta do seu marido que achou na súa necesidade de comer, o remedio rastreiro as súas necesidades sexuais, o que definiu Castelao na súa obra “OS VELLOS NON DEBEN NAMORARSE”, máis o que se definiría como vello verde, pasou a ser namoramento só por mor dos cartos… semella como a exprotación infantil que tanto aborrezo, pero parece ser que si o meniño canta e actúa non é, pero si traballa recollendo cartóns para poder saír da fame, entón si, entón é exprotación infantil, e inflúe na seu percorrer como meniño, o outro…seica non…
En fin, Carmela levaba toda a súa vida facendo a súa laboura como serventa sen ningunha tara, sen ningún reproche ate que chegou ela…a nova señorita.
- CARMEN¡ Los platos no están lo suficientemente limpios, hay que limpiarlos mejor.
Carmela, que era una muller de gorentaba de facer a súa laboura o mellor posible, porque para ela facer ben o seu traballo era importante, relimpou os pratos dúas e tres veces, pero a cantiga sempre era a mesma:
- CARMEN¡ Los platos no están lo suficientemente limpios, hay que limpiarlos mejor.
Carmela foi ó río das augas máis mornas e fregou con area da Praia os devanditos pratos, secounos ca la do único traxe que ela mesma tiña para os días de festa e prantounos na mesa co máis grande dos cariños, e tivo que escoitar:
- CARMEN¡ Los platos no están lo suficientemente limpios, hay que limpiarlos mejor.
Carmen xa estaba desesperada, e non sabía que facer para ter aqueles pratos, que nin de fábrica saíran tan brancos, o suficientemente inmaculados para que a señorita non lle puxera tara, e…mexoulle enriba deles.
O rematar volveullos a por na mesa na que estaba co seu home vello e cos vellos amigos que tiña, e díxolle:
- Vés Carmen, así sí que están bien, que le hiciste.
A señora Carmela fitou cara ela e coa habilidade que nos dá a sorna desta terra díxolle:
- Era falta de auga quente, señorita (hahaha).
Xente intelixente, xente valente, só así se entende que só eles, os nosos labregos, os nosos mariñeiros, os nosos escravos, foron quen de perpetuar esta nosa lingua.

BOLBORETAS MORTAS

Falaba el só, ou non, naquela cova, que nin a luz do día chegaba a iluminala, por riba cando subía a marea enchíase de auga, deixando sómente un furado na parte traseira que seguía quedando en seco facendo de cama e de miradoiro, todo á vez, e malia que estaba case todo ocupado por dous estraños vultos, deixaba o sitio suficiente para o noso protagonista:
- Estaba tolo dicían, estaba tolo …e máis un carallo¡
- Estaba tolo, dicíano os médicos e as enfermeiras daquel psiquiátrico.
- Está tolo, está tolo, dicían os sisados sómente porque decidín vivir con elas.
- Saqueinas das gaiolas que constrúen os humanos para enterrar os seus seres queridos, os seus seres queridos¡…e o tolo sigo sendo eu (ha,ha,ha).
- E si estou tolo, que? Quen non ía tolear vendo como desangraban as súas bolboretiñas; como alguén lles arrincaba xa para sempre a súa capacidade de voar libres.

A marea estaba baixa, e fora oíase o rosmar da xente. Era un día tristeiro, dos que sementan depresións na atmosfera e na alma da xente, día escuro dun inverno chuvioso por máis, de maneira que só andaban nas rúas os que trataban de atopar ó noso tolo da cova por máis que no seu interior sentisen que non debía facelo, porque, quen eran eles para xulgalo, quizais a liña entre estar ben ou tolear era máis frouxiña, máis cativa do que coidamos, sómente fai falla algunha desgraza que por mor do infortunio ou da ruindade dalgunha xente se podía producir, emporiso que a búsqueda era constante pero non moi a fondo.

O tolo, seguía falando case que só na cova, case que nu de roupa e de conciencia, case que famento de comida e cariño, case carente de sentido aínda que ca xenial xesticulación e a expresividade de ollos que a loucura magnifica ate case deformar as faces:
- Miñas bolboretiñas, miñas bolboretiñas, xa ninguén volverá a facervos dano.
- Maldito fillo de puta, has de apodrecer antes que elas, porque a ti, a ti non hai amor no mundo que se saque do nicho….fillo de puta.
- Coidabas que te ías librar por ser o fillo do señorito…e máis unha merda, vos tamén sangrades cabróns, incluso máis que os pobres que só nos temos os uns os outros.
- E eu só tiña a elas, as miñas bolboretiñas..non che chegou con abusar delas, con mexarlles por riba, por deixar que a bolboreta nai tivese que ver como lle facíalles tamén iso á bolboreta filla e como a matábades, para finalmente matar tamén a ela para que non che puidesen denunciar.
- Peor foi ter que oír no estrado que o xuíz che daba a liberdade por encontrarte nun estado alterado cunha perda da consciencia por mor dun medicamento que dis que tomabas, despois de escoitar todo o que fixestes con elas.
- Pero non contabas que onde se perde a xustiza e os xuíces estaba eu, que sen mediar máis que o tempo necesario para atravesar a liña distancia-temporal entre o ditame do xuíz e a separación que entre nos había, degoleiche á vista de tódolos que encheran de cartos a xustiza para que ésta mirara para o outro lado.
- (ha ha ha) Só a morte e común para ricos e para pobres, sentín como perdíalo alento igual que as miñas bolboretiñas, vin como os teus ollos que antes ollábanme por riba do ombro, agora pedían compaixón…e máis unha merda¡ si de algo me arrepinto e de que sufriras tan pouco, só agardo que o demo remate o traballo que eu só comencei.
- Por iso foi que me enviaron a aquel psiquiátrico, por abrazarche e mirarche ós ollos co mellor dos meus sorrisos namentres te desangrabas.

Naquel psiquiátrico obrigábanme a ler, como parte da miña terapia e déronme un libro dos antigos pobos celtas. Un deses pobos tiñan o costume de embalsamar o corpo dos seus defuntos para conserva-los por si algunha vez as súas almas decidían reencarnarse en eles mesmos, explicando con todo detalle a composición dunha poción utilizada, polo que decidín fabricala. Unha noite máis escura que os mesmo inferno, achei a maneira de escapar e fun desenterrar á miña muller e máis á miña filliña, embalsameinas e acochámonos os tres nesta cova na que agora estou:
- Sei que pensades que son un tolo por querer estar con elas.
- Non digo que non teñades razón, pero tódalas noites deitome o carón delas e sego sentindo o calor, o cariño e ate o agradecemento por non deixalas apodrecer naquel nicho.
Desde entón todo o mundo anda a miña procura, sen darse conta que estou naquela cova, xusto debaixo dos seus pes, e aínda así non son capaces de atoparme. Xa é tarde, e como tódalas noite súbome enriba do furado, doulle dous bicos ás miñas bolboretiñas e durmo ó seu carón ..pero esa mesma noite tiven un soño extraño: soñei que os seus corpos encoirados por mor da poción abríanse como crisálidas e dentro delas saían outra vez vivas as miñas bolboretiñas e namentres me bicaban…despertei.
- Que merda fago aquí, outra vez neste psiquiátrico.
- Xa me atoparon de novo este fato de cabróns insensibles.
- Si me atoparon a min, tamén as atoparon a elas, que fixestes con elas, cabróns.

Volvo a derrubarme, volvo a chorar, de pena, de rabia, de noxo…non sei ben de que, pero o certo e que as bágoas ademais de limparme a cara tamén me empezaron a limpar a mente, a liberarme dos azos da tristura, deixando de ter compaixón de min mesmo, e pensar en escapar para buscar ás miñas bolboretiñas. Collín un coitelo da cociña daquel hospital e cal fillos de señoritos empecei a matar a todo aquel que trataba de pararme ate chegar finalmente fora. Aproveitando a escuridade da noite, corrín cara a cova e case como se escoitase un enfeitizado canto de nereida chamándome, tireime ó mar, xa que a marea estaba chea, e metinme dentro dela…pero non estaban:
- (ha ha ha) Non foi un soño, non foi un soño, as miñas bolboretas voan de novo, e despois dicían que estaba tolo (ha ha ha). Esa noite a marea subiu máis que nunca naquela cova, ate afogar a súa risa, a súa vida pero non o seu soño.

NOBREZA III

NOBREZA III
Nin fu, nin fa
(nin fuxen, nin fame)

…avóa, porque sempre fas un bolico de pan de máis?…..

Era un home de carácter reservado, case que ruín, case que huraño, xérmen do escravismo da Galiza esfameada. Daquela non había exprotación infantil, só había fame ou traballo, e moitas das veces dábanse os dous casos. Xurdíu da Galiza rural, da Galiza escrava, meniños que o mesmo ían as piñas para o señorito, que ían remando durante horas nunha dorna…durante anos nunha vida…para poder levar á casa algo de comer, e comer eles mesmos. Bon, pois algo así era o meu bisabó, criado a base de traballo desde que aprendeu a andar, nadie lle regalou nada, todo o contrario, traballando de arreo prácticamente polo prato de comida; xa aboliran a escravitude había un século nos Estados Unidos pero en Galiza todavía continuaba, eso sí, non tiñamos racismo; para os señoritos era igual un home de raza aria que de cor, sempre e cando o poudese explotar.

Pero dentro da pobreza tamén hai crases, na casa do meu bisabó nunca faltaba pan, todolos días faciamos un bolico de pan no forno que tiñamos, e iso era case ser ricos naquel tempo. O resto da rua na que estaba emprazada a nosa casa eran pobres case de último nivel, dos que botaban dous días pedindo polas aldeas para poder levar un bolico de pan co valoro ou con sorte algún anaco de touciño por facer un traballo que ben valía o porco enteiro..

Foi un deses días nos que a fame semella querer buscar os límites os febres humanos, finxindo limitacións en troques de virtudes que ninguén imaxinaría que poideran xurdir entre tanta miseria….estaba meu bisavó só na casa, pois a sua dona (a miña bisavoa) saira para traballar. De súpeto escoitou un ruido no forno e votou cara alo correndo. Ao chegar escoitou como dentro do forno no que se estaba a facer o pan saían uns laios de miniños… eran de duas rapaciñas que vivían aló cerca e que eran pobres de último nivel, que cando xa non poideron máis e entraron para coller o pan do mesmo forno, quedaran encerradas, donde se estaban queimando por medo as represalias do meu bisavó.

Meu bisavó, temblándolle as mans, sacounas do forno, queimadiñas, dooridas, avergoñadas por tratar de roubar o pan, apoucadas, porque sentían que estaban facendo algo malo, “NON ROUBARÁS”, decía a igrexa, pero sin embargo non falaba nada da fame, “NON ROUBARÁS” algo que tentaba contra as dores da alma pero que nadie lle dixo a elas, coitadiñas, como eliminar as dores que a fame producía no corpo, "NON ROUBARÁS" pero ninguén lles decía "NON PASARÁS FAME"; e dándolles o pan que tiñamos para nós ese día, mandounas para a sua casa e en canto marcharon o ruin home de ferro escomenzou a chorar.

Pouco despois, chegou a miña bisaboa e foi sacar o bolico de pan do forno…mais non se atopaba alí, polo que lle dixo ó meu abó:

- Xosé, collestes ti o pan da lareira?
- Non, eu non.
- Pois alghén o roubou…seguro que foi Maruxa, vaime a escoitar.
- Estate queda, compañeira, pídocho por favor.

O meu bisavó agarrouna antes de que poidera sair da casa, e ainda con bágoas na cara, abrazouna e contoulle o sucedido. Nunca miña bisavóa vira ó seu home mergullado na sua propia tristura, vencido polas desgracias alleas, cando as propias nunca o fixeran, e desde entonces na miña casa fanse sempre dous bolicos de pan e deixámos un deles fora da lareira, que unhas veces desaparece e outras non, pero nadie pregunta por el...

Nobreza ou pobreza? Si cando desde a pobreza pode aparecer a máis grandes das nobrezas, ca riqueza e o traballo compartido, ninguén debería pasar fame. Oxalá este sentimento chegue a quen poida facer algo……..