MEU AVÓ ERA TINTO

MEU AVÓ ERA TINTO

 Do mesmo xeito que os boletos ou os níscalos medran nun estrano ambente de calor húmido, nas tabernas, ó caloriño dunhas achas de leña prendidas e o húmido arrecendo do viño, nacían á par rebeldes e costumistas, os primeiros acostuman queixarse con chuvia ou con sol, os segundos se rebelan contra si mesmos para dar por bo todo o que lle sucede, como si ainda tivésemos que pagar polo pecado orixinal…non nos saiu cara o carallo da mazá! Meu avó era dos primeiros, non era o que chamaban “rojo” nos tempos do dictador, meu abó ía un pouco máis aló…era “tinto”, quizás en varios termos do mesmo. Eso resultáballe especialmente problemático cando pasaba por diante do cuartelillo da Garda Civil; aí entráballe o desexo de cantar coa mesma irrefreabilidade que poida ter calquera de nos por respirar, éralle absolutamente vital. Poñíase en postura case que dereita, face mirando ó ar, brazo dereito levantado co puño hacia arriba, retorcía a boina ate deixala de lado como Che Guevara, cabicha no lado esquerdo dos beizos xa case apagada, botas e pantalón roidos e man esquerda no corazón; una vez acadada a postura escomenzaba unha canción misturando castelán e ghallegho: “Cara al sol con la camisa chea de mieeeeerda, que tú pusiste ghuarro ayeeeeeer”, case sen tempo de rematar saían os tres gardas do cuartelillo a buscalo para darlle unha palliza, que as veces recibía e outras dáballe tempo a escapar monte arriba e xa alí, onde Galiza se fai máis protectora, máis grande, máis ruda na súa orografía, máis espesa no seu verdor, onde semella medrar máis en col de acoller ós seus fillos máis perseguidos, era prácticamente ilocalizable. Soía pasar cando saía da taberna, despois dunha liorta ou despois de oir Radio Pirenaica.


Meu abó decíalle a meu pai que debaixo de Deus todos somos iguais, que ninguén era criado de ninguén, era estrano en el esa frase porque definíase a el mesmo como anticlerical e laico. Ate tal punto o levaba a cabo, que contábame meu pai, que unha vez un home díxolle:

- Joseiño, vaime buscar tabaco.

- Aih, eu non vou, que non son criado de ninguén.

- Mira que llo digho ó teu pai.

- Aih, díghallo se quere, de paso coméntelle que debaixo de Deus todos somos ighuales.(ha, ha, ha).

Non había problema. Estaba ben ensinado meu pai nese aspecto. Recordo un día que iamos no autobús e sentámonos os dous xuntos. Logo da primeira parada entraron dous gardas civís e como non había sitio foron xunta nos, posiblemente os da roupa máis raída de todo o bus e ordenáronos que nos levantáramos para sentarse eles. Meu pai levantouse como un resorte e meu abó colléndoo do hombro sentouno de novo e díxolle: “Nolos dous temos dereito a ir sentados, que para iso paghámolo billete, que vaia de pé quen non o paghou”. Nunca un momento de tensión en verdade se podía acariñar como aquel, tanto que os gardas mandaron parar o autobús, devolvéronnos os cartos do billete e nos obligaron a baixar do mesmo. Meu avó cun semblante moi marqués, baixou, mirou para min e díxome:”Nos non chegharemos meu fillo, pero eles tampouco”. Fitou cara eles con mirada desafiante e cando empezaba a andar o autobús, cos gardas ainda mirando para nos, púxose teso, man levantada, boina o estilo Che, pantalón e botas raidas, cabicha de lado e iniciou o que podería ser os principios do karaoke: “Cara al sol con la camisa chea de mieeerda, que tú pusiste ghuarro aller”…meu pai con apenas oito anos votouse as manciñas á cabeza e foi baixando chisco a chisco a boina ate deixala a altura dos ollos para mirar o que ía pasar e como non, os gardas mandaron parar o autobús e foron correndo detrás de meu avó. Non deron con el e perderon o autobús. Unha hora despois, meu pai seguía agardando onde parara o autobús, cun pauiño facendo de cabicha, tentando por a boina de lado, a roupa e calzado roido se lle supuña xa que a pobreza e a moda nunca foron da man por moito que Tommy Hillfinger rache os pantalóns, e asubiando, para rebelarse mais desde a sombra , a cancionciña cando apareceu na parada o meu avó, xa cas compras feitas do que íamos a mercar, para collermos o autobús de volta:”Ves meu fillo, ás veces non sei porque critico tanto a Franco, xa que cos mesmos cartos collemos o autobús de ida e de volta (ha, ha, ha)”. Había que velos os dous no autobús de volta! Boina de lado e con cadansúa cabicha na parte esquerda nos beizos, unha de verdade e outra de pau, pai e fillo, con ar de Almirante que acaba de gañar a maior das batallas que o mundo coñeceu, a liberdade, polo menos a súa liberdade.

Pasou o tempo e xa morrera o dictador, meu abó entrou á taberna a comprar tabaco, somentes ía mercar tabaco, de verdade, el xura que somentes ía buscar tabaco de picadura, mais o tabaco tivo a peor dos infortunios, o de xuntar a necesidade de nicotina do meu avó cunha parexa da garda civil que alí fora a tomar unha taza viño. O taberneiro vendo a situación apurou en servirlle o tabaco, pero xa era tarde, xa tiña a mirada fixa na parexa, xa estaba asubiando o “cara al sol”, xa estaba dibuxando o seu perfil tinto, puño arriba, pito encendido, a boina o estilo Ché e collendo un peso ca cara de Franco díxo:“Cóbralle aí o defunto”(ha,ha,ha)..e outra vez a escapar bulindo a fume de carozo da benemérita, a derradeira vez, polo menos que me contaran, cando menos para el, seica para outros…